Tư Mã Binh Pháp (NXB Khai Trí 1969) – Điền Nhương Tư

Xuân Thu Chiến Quốc của Trung Hoa, ta thấy có 3 binh gia nổi tiếng nhất là: Điền Nhương Tư, Tôn Võ và Ngô Khởi. Người đời thường tôn xưng là Điền Tư Mã, Tôn Tử (tác giả binh pháp Tôn Tử) và Ngô Tử (tác giả Tôn Ngô binh pháp).

Điền Nhương Thư còn gọi là Điền Nhương Tư hay Điền Tư Mã là con cháu đời sau của Điền Hoàn. Vào thời Tề Cảnh Công, có tài nhưng không ai tiến cử nên phải ở ẩn cho đến năm 35 tuổi.

Vào năm 18 đời vua Chu Cảnh Vương, được Yến Anh, tướng quốc nước Tề tiến cử mà nói rằng: Nhương Tư tuy họ Điền, điều đó thật là hơi nghiệt nhưng ngưới ấy văn học cũng theo kịp mọi người, võ học có thể làm cho nước địch khiếp uy xin nhà Vua hãy thử dùng.

Nhờ vậy mới được vua Tề Cảnh Công phong làm Tướng quân. Với tài năng, sở học của mình, đã từng làm tướng, làm Đại Tư Mã, đánh Đông dẹp Bắc, Điền Nhương Thư đã viết cuốn “Tư Mã Binh Pháp” để lại cho hậu thế.

Những câu nói có giá trị của Điền Nhương Tư :

– Thời xưa, người ta lấy điều nhân làm gốc, dùng điều nghĩa để sửa trị, đó gọi là chính pháp. Chính pháp thi hành không được vừa ý thì phải dùng phép quyền biến. Mà phép quyền biến thì chỉ xuất phát từ chiến tranh chớ không xuất phát từ đám người bình thường vô sợ.

– Bởi thế cho nên:

+ Giết người mà yên được lòng người thì việc giết ấy nên làm

+ Đánh nước người mà thương dân người thì việc đánh ấy nên làm.

+ Dùng chiến tranh để ngăn ngừa chiến tranh thì chiến tranh đấy là việc nên làm.

– Nước tuy lớn mà ham thích chiến tranh tất sẽ mất.

+ Thiên hạ tuy an ổn mà không lo phòng bị chiến tranh thì sẽ gặp nguy nan.

+ Khi thiên hạ bình yên, Thiên Tử bày ra săn bắt vào mùa xuân và mùa thu, còn chư hầu thì mùa xuân chấn chỉnh quân lữ, mùa thu sửa trị việc binh để không quên việc chiến đấu.

– Tuy có Vua sáng sĩ phu chưa được răn dạy trước thì chưa thể đem ra dùng được.

– Người xưa, những kẻ được dung túng trong triều đình thì không được đưa vào quân lữ, những kẻ được dung túng trong quân lữ mà không được đưa vào triều đình. Cho nên đức và nghĩa không vượt nhau, Những kẻ được dung túng trong quân lữ mà được đưa vào triều đình thì đức hạnh của dân chúng sẽ bị bỏ phế. Những kẻ được dung túng ở triều đình mà được đưa vào quân lữ thì quân dân sẽ trở nên yếu đuối.

– Kẻ có công lớn mà không được thưởng thì trên và dưới đều chẳng khoa tài.

– Xét phạt các tội nhỏ, rồi giết những kẻ phạm tội nhỏ hơn là những kẻ phạm tội lớn.